علم كلام
ازنگاه ابراهيم عليپور
استادعليپور حدود پنج سال مدير تدوين متون و پشتيباني علمي و شش سال مدير واحد ثبت منابع و موضوع نويسي مركز پژوهشي دايرهالمعارف علوم عقلي بود.
ايشان همچنين پنج سال مدير پژوهش پژوهشكده فلسفه و كلام اسلامي، دبير كارگروه تخصصي ظرفيت شناسي و توسعه فلسفه دفتر جنبش نرم افزاري، دبيركارگروه تخصصي ظرفيت شناسي و توسعه علم كلام، كارشناس و مشاور فرهنگي برخي دانشگاهها و مراكز آموزشي عالي، عضو اتاق فكر مجموعه عالي حكمت و عضويت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي و مدير گروه فلسفه پژوهشكده فلسفه و كلام ميباشد و كتابها و مقالات زيادي از استاد عليپور تاكنون منتشر و چاپ شده است. مباحث ذيل حاصل تلاش گفت و گوي خبرنگار اداره همكاري هاي علمي و بين الملل با ايشان پيرامون علم كلام ميباشد.
عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي: علم كلام، يك چارچوب تئوريك براي مطالعات ديني است
عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي با اشاره به اينكه علم كلام يك چارچوب تئوريك براي مطالعات ديني است، گفت: علم كلام از دانشهاي بنيادين اديان و واسطه بين دين و دانشهاي بشري و نقشه راه تفكر ديني مي باشد.
"ابراهيم عليپور" در گفت وگوي اختصاصي پيرامون علم كلام با خبرنگار بخش بينالملل سايت ايسكا خاطرنشان كرد:
نقش علم كلام در اعتقاديات همانند نقش علم منطق در ميان ساير علوم عقلي و استدلالهاي بشري است، همانطور كه علم منطق را قدما ميزان ناميدهاند، علم كلام نيز وسيله تشخيص سره از ناسره در اعتقاديات است.
وي خاطرنشان كرد: همانگونه كه بدون مطالعه علم منطق تشخيص درست از نادرست و مغلطهها در علوم عقلي دشوار است، بدون علم كلام نيز نميتوانيم بزنگاههاي اشتباه را شناسايي و كج راهها را از صراط مستقيم تفكيك نماييم.
تا زماني كه علم كلام را توسعه و گسترش ندهيم و رشتههاي كلامي و ميان رشتهاي ايجاد نشود آنگونه كه بايد نميتوانيم در برابر شبهات جديد پاسخگو باشيم
وي با اشاره به اينكه كلام به مثابه دژ اعتقادي، قلعه و اصل اصيل يك دين و مذهب مي باشد، گفت: تا زماني كه علم كلام را توسعه و گسترش ندهيم و رشتههاي كلامي و ميان رشتهاي ايجاد نكنيم، نميتوانيم در برابر شبهات جديد پاسخگو باشيم.
توسعه رشتههاي كلامي و ميان رشتهاي از وظايف حوزههاي علميه است
وي ادامه داد: متكلم و علم كلام رخنه گاههاي مهم را پوشش ميدهند، پوشش رخنهگاهاي كلامي بسيار مهم است به عنوان نمونه پيامبر اكرم(ص) در جنگ احد، به يارانش تاكيد كرده كه از رخنهگاهها مراقبت كنند.
عليپور تصريح كرد: اگر بهترين سازمانها، اديان و سيستمها را داشته باشيم، ولي موريانه در آن رخنه نمايد از بين ميرود، حتي رخنه در سنگ خارا باعث فروپاشي آن ميشود.
وي ادامه داد: در مورد علم كلام، معناي متفاوتي مطرح شدهاست، شايد بيشتر از 50 تعريف در مورد علم كلام ميتوانيم پيدا كنيم، علم كلام علمي است كه به بيان، تنظيم، تبيين و دفاع از گزارههاي ديني، مذهبي و پيش فرض آن گزارهها ميپردازد.
وييادآورشد: هر دين شامل سه بعد اعتقاديات، اخلاقيات و احكام يا فقه است و علم كلام به طور مستقيم به اعتقاديات ميپردازد، يعني بيان، تبيين، تنظيم و دفاع از گزارههاي ديني در بعد اعتقاديات، ولي در بعد غيرمستقيم از اخلاقيات و احكام دفاع ميكند.
عليپور خاطرنشان كرد: به عنوان نمونه اگر امروز فردي از ارث يك مرد و زن سوال كند، فقيه از آيات و روايات استفاده ميكند و ميگويد كه يك خانم نصف يك آقا ارث ميبرد، يعني اگر دو خانم باشند به اندازه يك مرد ارث ميبرند و اين حكم شرعي است كه توسط فقيه از قرآن، سنت و روايات استخراج شدهاست.
وي ادامه داد : اگر كسي به اين مساله خدشه اعتقادي وارد كند و مدعي شود كه اين امر (نابرابري ارث زن و مرد) با عدالت خداوند ناسازگار است اين ديگر كار متكلم است كه بايد وارد صحنه شود و حكمت و مصلحت الهي را تبيين نمايد، يعني از يك اصل اعتقادي دفاع نمايد.
عليپور يادآورشد: اگر فقيه جوابي هم دهد پاسخ آن متكلمانه خواهد بود، يعني عدالت خداوند را در اين حكم تبيين ميكند، با وجودي كه اين موضوع اعتقادي نيست ولي به اعتقاديات برميگردد، بنابراين پيش فرض يك حكم فقهي است.
وي ادامه داد: عمده مباحث شهيد مطهري و كتابهاي ايشان مانند عدل الهي، حجاب و نظام حقوقي زن در اسلام موضوعات كلامي ميباشد، چون پيش فرض بسياري از مباحث فقهي و اخلاقي را آنجا تبيين كرده و بحث كلامي انجام داده است.
وي تصريح كرد : كلام هرچند بالذات، به مباحث اعتقادي ميپردازد ولي بالعرض همه گزارههاي ديني را تبيين و دفاع ميكند.
عليپور با اشاره به تاريخچه علم كلام گفت: علم كلام يك علم بومي است وقتي يك ديني به وجود ميآيد اعتقاديات آن نياز به تبيين دارد، لذا كلام همراه با ظهور يك دين متولد خواهد شد.چون هر دين در هر زمان نياز به تبيين، توجيه و تنظيم و دفاع دارد لذا نميتوان اصل آن را وارداتي دانست. اگرچه در شيوهها، روشها و نحوه استدلالها ممكن است از ساير حوزهها و قلمروها متاثر باشند.
وي ادامه داد: اگر به تاريخ اسلام نگاه كنيم، از قرن سوم به بعد كلام مدون داريم، در قرن اول، كلام ظهور و بروز دارد ولي اگر به دوره امام صادق(ع) نگاه كنيم هشام ابن حكم جز متكلمان اماميه بوده و بسياري ديگر از ائمه ما مباحث كلامي داشتند.
وي با اشاره به اينكه كتابهاي اوليهاي در زمينه علم كلام از سده دوم و سوم هجري ظهور و بروز پيدا كردند، گفت: در سده چهارم شاهد كتاب كلامي نيز بوديم و كتاب مقالات الاسلاميين در سده چهارم چاپ شده بود، اشعري نيز در سال 260 هجري متولد شده تا 324 هم زندگي كرده كه يكي از كتابهاي آن مهارت الاسلاميين است.
وي يادآورشد: رسالههاي ديگري به نام «استحسان الحوض في العلم الكلام» نيز از آن دوره وجود دارد و اين نشان ميدهد آنچه به دست ما رسيده و مدون است به سده دوم و سوم هجري قمري باز ميگردد.
وي ادامه داد: در دوره حضور ائمه نيز مباحث كلامي رواج داشت و مناظرات ائمه با غيرملسمين و مخالفان نمونههاي بارز آن ميباشد، شاگردان خود هشام بن حكم نيز به عنوان يك متكلم در همين دوران تربيت شدند و پژوهشكده فلسفه و كلام نيز اخيرا كتاب هايي به عنوان آراي هشام ابن حكم منتشر كرد.
عليپور خاطرنشان كرد: با ارايه اين روند در آينده چشم انداز روشني از تاريخ كلام شيعه بدست خواهد آمد.
عليپور گفت: در حوزه اسلامي از زمان ائمه اطهار(ع)، كه شروع و نضج علم كلام بود موافقان و مخالفاني از علم كلام را در فرق اسلامي ميبينيم به عنوان مثال ابوحنيفه ميگويد كلام را در اسلام جايي نيست، يا ابويوسف از شاگردان ابوحنيفه است كه ميگويد زنديق است كه اسلام را به كمك علم كلام تبيين ميكند و البته خيل عظيمي از علما نيز موافق و مروج آن بودهاند.
عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي يادآورشد: متلكم مانند يك ديدهبان مراقب است تا هم دين خوب تبيين شود و هم شبهه و تعرضي به آن(دين) وارد نشود.
عليپور گفت: متكلم مراقب است دين دچار بدعت، كجي فهمي و انحراف نشود، با توجه به اهميتي كه كلام دارد بسياري از متفكران اسلامي جايگاهي براي آن قايل شدند به همين دليل، از ابتدا گروههاي معرفتي مختلفي مانند اشعريه، معتزله و اماميه شكل گرفته و تعداد فرق و مذاهب نيز زياد هستند.
وي با اشاره به اينكه فرقههاي كلامي به اندازه فرق مذهبي هستند، گفت: همه اين فرقهها حتي خوارج براي خود شان كلامي دارند و حتي فرقه مشبهه، جايي كه خداوند را به انسان تشبيه ميكنند و به خداوند، انسان وار مينگرند براي خود، شان كلامي قائل هستند.
وي تصريح كرد: فرقه قدريه هم براي خود شان كلامي قايل است، لذا به اندازه شئون مذهبي، شئون كلامي را نيز مشاهده ميكنيم، فرق مشهور همان معتزله، اشعريه و اماميه هستند ولي هر كدام زير شاخههاي مختلفي دارند به عنوان نمونه در شيعه فرقي مانند زيديه، اباضيه و واقفيه داريم اينها شئون كلامي دارند. در نمايشگاه بينالمللي كتاب شارجه، چند انتشاراتي از كشور عمان ديدم كه كتب كلامي اباضيه را تبليغ و ترويج ميكردند.
برخي متفكران مانند واصل ابنعطا كه پايهگذار اعتزال و ابوالحسن اشعري كه پايهگذار مكتب اشعري بودند در تدوين برخي كتب اسلامي نقش داشتند
وي گفت: در اين نمايشگاه چند انتشارات نيز تنها به ترويج كتب زيديه ميپرداختند كه كتابهاي كلامي بودند، تاريخچه علم كلام بسيار مفصل است. برخي متفكران مانند «واصل ابنعطا» كه پايهگذار اعتزال و «ابوالحسن اشعري» كه پايهگذار مكتب اشعري بودند در تدوين برخي كتب اسلامي نقش داشتند.
عليپور خاطرنشان كرد: طبق گفته متكلمين حضرت علي(ع) در نهج البلاغه اولين مباحث كلامي در مورد امامت را مطرح كرده است.
وي تصريح كرد: حضرت علي(ع)و فاطمه زهرا(س) مدافع امامت بوده ومنصوب از طرف خداوند بودند.
عليپور گفت: اولين نضجهاي مباحث كلامي مكتب تشيع از زبان مبارك حضرت علي(ع) و فاطمه زهرا(س)مطرح شده است، بنده در مقالهاي با موضوع «ولايت و كوثر» كه بعد از آن به مقاله دفاع از ولايت نامگذاري شده را تبيين كردهام كه آنچه فاطمه زهرا(س) عمر مبارك خود را براي آن فدا كرده و ايثارگري و جانبازي نمود بحث فدك و مسائل ظاهري نبود، بلكه عمده بحث دفاع از ولايت بود
عليپور به عنوان نمونه گفت: زماني يك مرد نابينايي وارد منزل پيامبر(ص) اسلام شده بود و حضرت فاطمه(س) خود را مخفي ميكند، پيامبر(ص) ميفرمايد يا فاطمه(س) اين فرد كه نابينا است و چشمي ندارد؟ حضرت فاطمه (س) پاسخ ميدهد اگر او چشم ندارد من چشم دارم، ايشان تا اين اندازه اهل احتياط بود.
وي ادامه داد: همين حضرت فاطمه زهرا(س) بعد از رحلت پيامبر(ص) در كوچههاي مدينه درب خانهها را زده و خطاب به مردم مدينه ميگويد مگر شما شاهد نبوديد كه در غدير پيامبر اسلام(ص)، چه فرمودند؟ شما مگر شاهد حديث منزلت و ولايت نبوديد؟ آنها را شاهد ميگرفتند، با غاصبان ولايت مباحثه و مناظره ميكردند تا از حضرت علي(ع) دفاع كند.
وي اظهار داشت: حضرت زهرا (س) به خاطر اينكه در اعتقاديات انحراف ايجاد نشود حتي حاضر به كتك خوردن، زجر كشيدن و شكنجه و تحمل سختيهاي فراوان شده بود تا از اين طريق از ولايت دفاع كند و اين يك بحث كلامي است.
عليپور گفت: چرا حضرت فاطمه (س) حديث غدير را شاهد ميگيرد؟ به دليل اينكه دفاع از حديث غدير، خود يك بحث كلامي ميباشد.
وي گفت: يك ادله مهم نقلي در بحث ولايت ائمه، حديث مبارك غدير است، مراد اين بود كه ميشود، گفت، در مكتب شيعه قبل از اينكه كساني مانند شيخ مفيد و شيخ طوسي كلام را به صورت مدون براي ما بيان كنند رگههاي مهمي از علم كلام را از زبان ائمه و شاگردان آنها مانند هشام ابن حكم را شاهد هستيم.
عليپور با اشاره به روش شناشي علم كلام گفت: علوم به لحاظ روش شناسي به دو دسته تقسيم ميشوند برخي از علوم، تك روشي هستند، علوم تجربي يا علوم طبيعي كه ما ميگوييم مانند طب و فيزيك وابسته به روشهاي تجربي مانند مشاهده، حس و آزمايش هستند. نميشود در مورد آنها از نظر و عقلانيت استفاده كرد يا در فلسفه به طور مثال نقل جايي ندارد بلكه روشي فلسفي برهاني و عقلايي است.
وي تصريح كرد: برخي علوم چند روشي هستند، علم كلام چند روشي است و متكلم ميخواهد از دين دفاع كند، اين به هر روشي كه او را به غايت خويش نزديك كند استفاده ميكند، از عقل، نقل، تجربه و تفسير كمك ميگيرد لذا به اين علوم، چند روشي گفته ميشود.
وي تصريح كرد: اصولا روش يكي از وجوه تمايز علوم است. كلام از جمله علومي است كه از همه روشها بهره ميبرد و يكي از نقصهايي كه امروزه به علم كلام ميگيرند اينست كه از برخي روشهاي امروزي غافل است و مجاز ميدانند كه متلكم از روشهاي جديد نيز استفاده كند.
عليپور در پاسخ به سوالي درباره انديشههاي دكتر سروش و روشهايي كه وي براي ترويج آنها و يا دفاع از آنها برميگزيند، اظهار داشت: ايشان فيلسوفي است كه پايبند به روش فلسفي نيست و براي اثبات و دفاع از نظريات خويش، از هر روشي مانند شعر، ادبيات، روشهاي تجربي و تفسيري بهره
ميگيرد كه حتي در اغلب موارد به جدل و مغالطه ميانجامد، البته از روشهاي برهاني و عقلاني نيز بهره ميگيرد.
وي گفت: جدل احسن در دفاع از دين ايراد ندارد، ولي چيزي كه ايشان(سروش) استفاده ميكند بيشتر مغالطه، پرخاشگري و مجادلات غيراخلاقي است و مقايسههايي كه ايشان ميكند پر از جدليات پرخاشگرانه و ناصواب است، هيچ وقت ائمه و متكلمان اصيل ما از اين روشها استفاده نميكردند.
عليپور گفت: ائمه اطهار و بزرگان علم كلام با وجودي كه در ميان معتزله و اشاعره رشد كرده و با آنها مناظره و مباحثه ميكردند و آنها در كلاسهاي درسي مخالفان شركت ميكردند، ولي هميشه مودبانه رفتار ميكردند، امام رضا(ع) حتي با دشمنان كينه توز ، مناظره ميكرد ولي هيچگاه از الفاظ و تعابير نامناسب استفاده نميكردند و سعي نميكردند با روشهاي غيراخلاقي كسي را تخريب كنند.
وي يادآورشد: هر چه زمان ميگذرد متاسفانه استفاده از روشهاي ناصواب و ادبيات موزون و هجوگونه و عقده گشاي، جاي خردورزي را در انديشههاي ايشان ميگيرد.
متكلم در تبيين و دفاع از دين و تنظيم آن از همه روشها استفاده ميكند
عليپور با اشاره به اهميت علم كلام در دنياي امروز اظهار داشت: اگركسي بخواهد اعتقادات تحقيقي كسب بايد از علم كلام استفاده كند، كند، اصولا در شريعت اسلام بايد در اعتقاديات تحقيق كرد نه تقليد، از اين رو انحراف يا نااميدي معرفتي نتيجه غفلت از اين حوزه است.
وي تصريح كرد: علاوه بر اين، امروز اگر نتوانيم خوب از دين دفاع كنيم با مشكل مواجه خواهيم شد.
عليپور يادآورشد: خوب دفاع كردن، عرض عريضي دارد زماني فردي در شهر شبههاي را مطرح
ميكرد ما دفاع ميكرديم، ولي امروزه ما در دانشگاهي مانند هاروارد و در مقابل متفكران مهم دنيا كه مسلط به علوم و فلسفه روز مي خواهيم اين دفاع را انجام دهيم و اين دو با هم تفاوت دارد.
عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي خاطرنشان كرد: اگر دانش كلام ما پخته و به روز نباشد برد آن كوتاه خواهد بود و در دانشگاهها و محيطهاي علمي نميتوانيم خوب پاسخ دهيم و اگر شما به علوم انساني و تجربي روز آگاه و به زبان و ادبيات امروزي مجهز باشيد ميتوانيد برد خود را از نظر علمي افزايش دهيد.
عليپور گفت: ما بايد زبان خود را در علم كلام به روز كنيم و اين اهميت بنيادين دارد امروز براي اينكه بتوانيم از خاستگاه ديني خود دفاع كنيم بايد برد كلامي خود را بيشتر نماييم.
در حوزه عليمه، علم كلام مظلوم است
محقق حوزه و دانشگاه همچنين گفت: متاسفانه در حوزه علميه ما نيز علم كلام مظلوم است و ما رونقي را مشاهده نميكنيم تنها از ذخاير و تراث قديمي خود مصرف ميكنيم به عنوان نمونه اگر امروز ذخايري مانند آيت الله سبحاني را در حوزه علميه قم داريم بيشتر مبتني بر تراث قديم است و براي آينده بايد فكر جدي و اساسي داشته باشيم..
وي اظهار داشت: حوزه و دانشگاههاي ما، نبايد تنها به فكر امروز باشند بلكه براي 30 الي 50 سال آينده بايد برنامه ريزي نمايند. مراكز متعدد پژوهشي و آموزشي علم كلام بايد فعال شود.
عليپور با طرح سوالي يادآورشد: هم اكنون ما چند نشريه تخصصي در زمينه علم كلام در حوزه علميه قم داريم؟ متاسفانه آن تعداد معدودي كه داريم از نظر بنيه علمي ضعيف هستند و بايد خوب كار شود.
عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي يادآورشد: هر چند كه وضعيت موجود ما در زمينه علم كلام نسبتا خوب است ولي با شرايط مطلوب فاصله زيادي داريم، بايد به علم كلام در دانشگاه نيز اهميت دهيم.
در دانشگاهها بايد رشتههاي كلام اسلامي و كلام جديد به صورت مستقل داشته باشيم، اجازه دهيم بسياري از متفكران در حوزه علم كلام جذب شوند و كار كنند و در آينده علم كلام نقش ايفا نمايند.
وي يادآورشد: بايد راه را براي توسعه علم كلام باز كنيم، حوزه علميه بايد در ايجاد اين رشتهها در سطح آموزش عالي نقش فعال ايفا نمايد.
عليپور خاطرنشان كرد: حوزه بايد به دانشگاه و مراكز علمي ما نقشه راه دهد و با تربيت استاد و تاليف كتابهاي تخصصي، علوم اسلامي از جمله علم كلام را از حوزه به سطح دانشگاهها بكشاند.
وي يادآورشد: حوزه اجازه دهد در اين مسير، راه باز باشد، كساني كه توفيق حضور در حوزه علميه قم را ندارند از راه دانشگاه بايد با اين علوم آشنا شوند.
وي در پاسخ به اين سوال كه خاستگاه بدعتهاي كلامي را بايد در كجا جستحو كرد، يادآورشد: اگر اولين جرقه و مباحث بنيادين را در اسلام نگاه كنيم ميتوانيم تا حدودي وارد اين خاستگاه شويم.
عليپور گفت: پيامبر(ص) در روزهاي آخر عمر مبارك خويش، دوات و قلمي خواست تا چيزي بنويسد، عده اي كه احتمال مي دادند پيامبر (ص) در مورد جانشين خويش مطلبي بنويسد و سندي كتبي از خويش به يادگار بگذارد، با كمال گستاخي و بي ادبي ميگفتند پيامبر(ص) هزيان ميگويد. وقتي هم پيامبر اكرم (ص) از دنيا رفت و عدهاي در سقيفه جمع شده و فتنه فكري و كلامي به پا كردند و عليرغم توصيه پيامبر(ص)، آنها مدعي ميشوند امامت و خلافت نصبي نيست، بلكه با راي مردم است و عليرغم تاكيد پيامبر اسلام(ص)، اينها غاصبانه چنين كردند.
وي، وقوع چنين اتفاقاتي را نشات گرفته از طمع، مسائل سياسي، مسائل دنيوي و قدرت طلبي دانست و گفت: مقداري از عوامل پيدايش بدعتهاي كلامي، مسائل سياسي و دنيوي ميباشد.
وي با عنوان نمونه به چگونگي شكلگيري فرقه واقفيه اشاره كرد و گفت: امام هفتم اموالي را به رسم امانت در اختيار عدهاي از انسانهاي مورد اعتماد زمان خود قرار داده بود، ولي وقتي ايشان به شهادت رسيدند براي اينكه اين اموال را پس ندهند دنيا آنها را فريب داده و امام بعدي را نپذيرفتند.
عليپور گفت: باعث و بانياصلي انحرافات و بدعتهاي كلامي بيشتر كج فهمي، مسائل سياسي، دنيوي، اجتماعي و قدرت طلبي است.
وي با اشاره به اينكه فرقه خوارج به دليل كج فهمي به وجود آمد، اظهار داشت: اگر به جنگهاي دوران زعامت حضرت علي(ع) توجه كنيم يعني جنگ با مارقين، قاسطين و ناكسين، مي بينيم كه خوارج به علت كج فهمي و جهالت و اهل جمل به علت مسائل سياسي و قدرت طلبي و معاويه به علت دنيا طلبي، شهوت و قدرت دچار انحراف گرديد و برعليه امام زمان خويش شوريدهاند.
عدم به كارگيري عقل نقش مهمي در ايجاد و شكلگيري انحرافات كلامي بود.
وي ادامه داد: عدم به كارگيري عقل، نقش مهمي در ايجاد و شكلگيري انحرافات كلامي داشت، اشاعره بيشتر به خاطر اينكه راه عقل را مسدود و محدود كردند و آن را از حوزه تفكر ديني بيرون انداختند در بسياري از مسائل ره به خطا پيمودند.
عليپور ادامه داد: اهل حديث و يا فرقه ظاهريه به خاطر محروم كردن خويش از عقل ايجاد شدهاست، تحريكات و هدايتهاي خارجي نيز در بدعتهاو فرقه سازيهاي كلامي نقش موثر داشت.
وي به عنوان نمونه يادآورشد: بهائيت، بابيت و وهابيت جز فرق كلامي بودند كه با هدايت و دخالت كشورهاي استعمارگر شكل گرفتند، تشديد اختلافات مذهبي، ايجاد درگيريهاي دخلي، تحليل بردن توان و پتانسيل درون ديني مسلمانان به خصوص شيعيان، مشغول كردن امت و دولتهاي اسلامي به خود و چپاول منابع آنها در سايه اين اختلافات، تحريف احكام و اعتقادات اسلامي از جمله اهداف
ميباشد.
وي ادامه داد: اگر به كتاب خانههاي قديمي مراجعه كنيم مشاهده خواهيم كرد كه در يك دههاي، دهها كتاب در مورد بابيت و بهائيت نوشته شده است يعني توان علمي به جاي توجه به تبيين و به جاي توجه به چپاولگران، منافقان و كافران، توجه به اين فرق ساختگي شده بود كه علاوه بر اين، سلامت روان جامعه و مردم متدين و علاقمندان به اسلام و تشيع به خطر افتاده و چه استفادههاي ديگري از جمله تبليغات عليه مسلمانان به نام دفاع از آزادي مذاهب و محكوميت آنان و فشار بر آنها و بهره برداريهاي سياسي از آن كه هنوز ادامه دارد.
عليپور افزود: اگر وهابيت امروز را ريشهيابي كنيم به اين نتيجه خواهيم رسيد كه ريشه آن با نقشه كشور انگليس شكل گرفته است، ولي به مرور زمان، آنها لجنههاي فقهي و كلامي تشكيل دادهاند و براي دفاع از اين عقايد خود، تعصب و جمود در عالم اسلام را نيز به راه انداختند.
وي با اشاره به اينكه وهابيت تعصبات كور خود را غيرت ديني ميدانند، گفت: اين تعصبات كور اجازه نخواهد داد انسانها از هر نوع فكر و انديشهاي به صورت معقول استفاده كنند.
وي يادآورشد: در حوزه سياسي فرقهاي مبتني بر يك تفكر كلامي مانند طالبانسيم دچار تعصب، جمود و گرفتار مسائل دنيوي، شهرت، شهوت، مسائل سياسي، عدم به كارگيري عقل و كج فهميميباشد و مجموعه اين عوامل بعلاوه تحركات خارجي باعث بدعتهاي كلامي در طول تاريخ شدهاست.
وي يادآورشد: اگر بخواهيم از گروههاي منحرف نام ببريم گروههايي مانند خوارج، جبريه، قدريه، وهابيت و غيره بسيار زياد هستند.
عليپور اظهار داشت: هميشه مخالفان تفكر حق، دوگونه هستند، برخي از آنها به خاطر اينكه آسيب كمتري براي اسلام دارند قابل تحمل هستند و مبارزه با آنها هم فرهنگي، تبليغي و علمي است، ولي گروههاي ديگري مانند مارقين، قاسطين و ناكسين و سايرگروههاي كه حضرت علي(ع) با آنها جنگيد، قابل تحمل نبودند و حضرت ناچار شده به خاطر بدعتها وانحرافاتي كه آنها در دين ايجاد كرده بودند با آنها وارد جنگ شود.
وي گفت: از جمله اين گروههاى انحرافي با اصل اسلام به مبارزه برخواسته بودند فرزندان ابوسفيان از جمله حكومت يزيدي است كه حضرت امام حسين(ع)در مواجهه با يزيد فرمودند در اين برهه، ديگر سكوت جايز نيست، و در صورت سكوت هيچ بنياني از اسلام باقي نميماند.
به متكلمان قوي و متون و قلمهاي قوي نياز داريم، متاسفانه در فضاي مجازي حضور ضعيفي داريم
وي همچنين اظهار داشت: جوانان ما در شرايط كنوني با شبهات كلامي جدي مواجه هستند، امروز ديگر با بيان و زبان قديم نميشود به اين شبهات پاسخ داد.
عليپور خاطرنشان كرد: به عنوان كسي كه بيش از 10 الي 12 سال مدرس و مبلغ مراكز علمي بودهام و از جمله در دانشگاه تهران، شريف، تربيت مدرس و اميركبير در خدمت دانشجويان محترم بودهام. سالها در دانشگاهها و مراكز علمي، در حال رفت و آمد، مناظره و مباحثه هستيم اعلام ميكنم نسل جوان ما ديگر با زبان قديم قانع نخواهند شد، مولفان اساتيد محترم با تبيين مطالعات عميق و آشنايي به زبان روز و بيان نوين روي آوردند.
وي يادآورشد: در عرصه بينالملل بايد با راه انداختن نهضت ترجمه به ترجمه متقابل آثار اسلامي همت بگماريم و در كنفرانسهاي علمي بينالمللي حضور فعال پيدا كنيم.
عليپور ادامه داد: ما به متكلمان قوي، متون و قلمهاي توانا در حوزه كلام نياز داريم، ما هماكنون در فضاي مجازي، حضور ضعيفي داريم ولي روند رو به رشدي را در پيش داريم.
وي افزود: امروز بايد مقالات و روشهاي جديدي براي علم كلام ايجاد و به كيفيت كارهاي خود نيز بيفزاييم.
عليپور افزود: ممكن است شعبههاي مهم شبهه شناسي در كشور داشته باشيم ولي بسياري از آنها، آنگونه كه بايد نيازهاي ما را در عرصه جهاني تامين نخواهند كرد، بايد زمانه خويش را به خوبي بشناسيم و دردها را به درستي تشخيص دهيم و چالش ها را به خوبي شناسايي و با آرا و نظرات نيز آشنا و به زبان و شيوههاي نوين نيز مجهز باشيم تا بتوانيم تعامل مطلوب داشته باشيم و متناسب با نيازهاي جهاني، توليدات علمي ارايه دهيم.
وي ادامه داد: بايد حوزههاي بين الاديان و بينالمذاهب را تقويت نماييم، بسياري از اديان و مذاهب در خداشناسي، معادشناسي و انسان شناشي ديدگاههاي مشترك دارند و اين ديدگاهها بايد تقويت شود.
وي يادآورشد: همه بايد در خداشناسي، معاد شناسي و انسان شناساي و ساير امور مشترك همديگر را ياري دهيم، بعد از انقلاب اسلامي تحول عظيمي در زمينه معرفي دين اسلام و مكتب اهل بيت (ع) ايجاد شده است ولي عمده اين كار، از راه سياسي و عرفان صورت گرفت و كلام كمتر از يك درصد در اين زمينه نقش داشته است.
وي با طرح سوالي تصريح كرد: از مجموع مسلمانان جديدي كه در كشورهاي غربي از جمله اروپا به اسلام گرويدند چند درصد آنها به خاطر تاثيرات كلام مسلمان شدهاند؟
عليپور يادآورشد: اگر كلام در اين زمينه تاثيري داشته، از قلم مبارك امثال شهيد مطهري بوده است، ما بايد نهضت مبارك شهيد مطهري، شهيد صدر و حضرت امام راحل(ره) را احياء كنيم و ادامه دهيم و اميد است با تاسيس انجمن كلام و تاسيس مجمع عالي حكمت در حوزه علميه قم، شاهد تحولات شگرفي در اين عرصه باشيم.
وي يادآورشد: انديشمندان جوان و جديدي در زمينه علم كلام حال ظهور و بروز هستند و بايد در اين زمينه بيشتر سرمايه گذاري شود.
عليپور همچنين با اشاره به وجوه تمايز و شبهات علم كلام جديد و قديم خاطرنشان كرد: دغدغه اصلي كلام قديم و جديد، دفاع از دين است و در هر دو، تببين و دفاع از دين و تنظيم مباحث ديني نهفته است.
وي ادامه داد: البته ما اصطلاحات ديگري با عنوان "الهيات" داريم، الهيات يك مبحث غربي است و بيشتر ناظر به دين شناسي مسيحي، ميباشد، البته الهيات ترجمه تئولوژي است، بيشتر به دين شناشي فلسفي اطلاق ميشود بعدا در قرون وسطي بيشتر ناظر به دين شناسي مسيحي شد در كلام ما وقتي الهيات ميگويند ناظر به مباحث دين شناسي مسيحي است و شامل پنج اصطلاح به نام كلام جديد، كلام قديم، الهيات، فلسفه دين و دين ميباشد.
وي اظهار داشت: در بحث فلسفه دين و كلام جديد نيز تفاوت عميقي وجود دارد، تعاريف متعددي در بحث فلسفه دين ارايه شده ولي عمده آن اطلاق روشتحليلي، انتقادي و تحقيقي در ارزيابي و ژرفكاوي مباني دين و معقولات وابسته به آن است يعني يك نگاه فلسفي به مسائل، معقولات و مباني ديني ميباشد و اين نگاه برون ديني است.
عليپور تصريح كرد: نگاه فيلسوف مدارانه به جهان، هستي، بايد و نبايدهاي ديني، مسائل اخروي، مسائل خداشناسي و مسائلي كه مرتبط با دين ميباشد ممكن است به الحاد نيز منجر شود.
ايشان براي توضيح اين مطلب گفت: اينگونه نيست كه لزوما مباحث فلسفه دين به دفاع از دين ختم شود، كسي كه به تحليل فلسفي ميپردازد ممكن است برخي مسائل را رد نمايد.
وي يادآورشد: كلام جديد و قديم هرچند در هدف يكي هستند ولي حوزههاي مختلف دارند، هر دو دنبال دفاع و تبيين دين هستند، ولي در برخي مسائل تفاوت دارند.
عليپور خاطرنشان كرد: كتابهاي متعددي در اين زمينه نوشته شدهاست و برخي تا 20 قول مبني بر اينكه روش كلام جديد چيست؟ را آوردهاند، عمده آنها اين است كه برخي گفتهاند كه اصلا اينها تفاوت ماهوي دارند و برخي معتقدند كه تفاوت ندارند، بلكه در مسائل متفاوت ميباشند.
وي گفت: برخي مدعي هستند كه علم كلام جديد و قديم در روش متفاوت هستند، واقعيت اين است كه ماهيت آنها (كلام جديد و قديم) يكي است ولي در روش و مسائل تفاوت دارند.
عليپور تصريح كرد: در مورد مسائل كلامي دو ديدگاه مطرح است، كساني مانند اقبال لاهوري و مرحوم شهيد مطهري معتقد بودند كه كلام قديم بايد با زبان و بيان جديد متحول شود، ما به گونهاي كه بتوانيم به مسائل جديد مواجهه پيدا كنيم.
وي اظهار داشت: نگاه ديگري كه نشات گرفته از غرب بوده كه علم كلام جديد ترجمهاي از مباحث غرب بوده كه در عالم مسيحيت رخ داده و يك قرن نيز در آنجا سابقه دارد و اين بود كه ما در نگاه خدا محور، مسائل ديني را به سمت انسان محور بردند.
وي ادامه داد: يعني اولين بحثي كه در علم كلام انجام ميشد اين است، خدا چيست؟ خداشناسي چيست؟ آنها آمدند رابطه دين و انسان و انسان و دين را مطرح كردند كه دين تا چه اندازه براي انسان راهگشاست و چه فايدههايي براي انسانها دارد؟ آيا انسان بايد فداي دين شود يا دين فداي انسان؟ غرب در اين نگاه دين شناسي و كلامي تاثيرگذاشت بنابراين برخي مباحث را روي اين مسائل بردند ولي واقعيت امر اين است كه شبهات بسيار پيچيده كلامي امروز مطرح است و چون اين شبهات مطرح است، باعث شده كه ما زبان نياز و روشهاي جديد را نياز داشته باشيم.
وي يادآورشد: علم كلام ما در قرن دوم متفاوت از قرن اول بود. در بدو شروع علم كلام، بحث اصلي اين بود مرتكب كبائر چه حكمي دارد ولي در قرن بعدي بحث اين بود كه آيا كلام خدا حادث است يا قديم؟ امروز ديگر بحث اصلي اين نيست و بحث اين است كه آيا دين يك راه دارد يا راههاي متعددي دارد؟ آيا صراط مستقيم يكي است يا متعدد است؟ امروز شبهه اين است كه آيا دين ميتواند پاسخگوي نيازها باشد يا نه؟ آيا تجارب ديني قابل انتقال به افراد ديگر را دارد؟ آيا زبان ديني زبان عقلاني است يا زبان اسطورهاي؟ اين زبان و منطق جديدي ميخواهد هرچند ماهيت و هدف يكي است.
عليپور يادآورشد: شاخهاي به نام كلام جديد باز شود و رشتهاي با اين عنوان تاسيس گردد تا با منطق و زبان جديد بتوانيم با اين شبهات به صورت قوي و جديد مقابله و دين خود را در مقابل شبهات تبيين كنيم.
وي با اشاره به برخي شبهات مطرح شده در علم كلام ادامه داد: به عنوان نمونه در بحث شرور گفته ميشود، خداوند نميتواند هم قادر مطلق متعال باشد هم شرور در جامعه وجود داشته باشد، اگر خداوند قادر متعال است نبايد شرور در جامعه گسترش پيدا كند.
عليپور با اشاره به فعاليتهاي پژوهشكده فلسفه و كلام در پاسخگويي به شبهات كلامي خاطرنشان كرد: اين شبهات و پارادوكسهاي كلامي براي ناكارآمدنشان دادن و عقيم و بشري جلوه دادن دين مطرح ميشود، مساله كلامي ديگر اين بود كه آيا قران كريم مورد تحريف واقع شده يا نه؟ اين مساله كلامي بود، امروز ديگر سروش اين را نميگويد بلكه ميگويند قرآن بشري و سجع است كه توسط بشر پياده شده است.
وي خاطرنشان كرد: شبهه ديگر صراطهاي مستقيم است، اينكه ما از طريق واحد و دين واحده كه حق باشند و نداريم بلكه هر راهي كه به نداي يگانه منتهي شود حق است، يا اينكه ممكن است هر دين، مذهب و گروهي بهرهاي از حق همراه داشته باشند.
عليپور همچنين گفت: شبهه ديگري كه بيان ميشود اين است كه عدهاي ميگويند" گيريم كه پيامبر(ص)گفته باشد كه امام بايد نصبي باشد ولي دوازده امام از كجا آمده است؟ بسيار شبهه ميكنند كه ما روايتي نداريم كه دوازده امام را اثبات كند؟ از جمله روشهاي علم كلام، روش نقلي است كه بسياري در آن شبهه ايجاد ميكنند.
وي يادآورشد: پژوهشكده فلسفه و كلام براي پاسخگويي به اين شبهات، كتابي به نام دوازده جانشين چاپ كرده كه با استفاده از منابع اهل سنت ، متفكران مورد توجه آنها و همچنين صحابي سته اثبات كرديم كه پيامبر اكرم(ص) بر دوازده امام تاكيد كرده است.
عليپور همچنين گفت: اين پژوهشكده كتابي بر نقد كتاب صراطهاي مستقيم دكتر سروش چاپ كرده و به بسياري از شبهات پاسخ داده است.
وي ادامه داد : برخي افراد از دوره كانت به اين طرف، معتقد بودند كه خداوند از نظر عقلاني اثبات ناپذير است و نهايت چيزي كه ميتوان خداوند را پذيرفت، اخلاقي است و امروز در كشور افرادي داريم كه معتقدند خداوند از نظر عقلاني، اثبات پذير نيست.
عليپور يادآورشد: پژوهشكده فسلفه و كلام همچنين كتابهاي متعددي از جلمه "نقد برهان ناپذيري وجود خداوند"، "برهان صديقين"، "برهان وجودي" و كتابهاي مستقل خوبي چاپ كرده است.
وي با اشاره به اينكه كتاب انتظارات بشر از دين از ديگر آثار پژوهشكده فسلفه و كلام است، گفت: متاسفانه يكي از شبهاتي كه اخير مطرح ميشود. درصدد القاي اين نكته است كه ميگويند دين ناكارآمد است، ما در اين كتاب، كاركردهاي دين را در دنياي امروز و ديروز براي بشر مطرح و به شبهات پاسخ داديم.
عليپور افزود: كتاب "تناقض نما يا غيب نمون" يكي از كتابهاي بسيار موثر در حوزه معجزه است، اين كتاب در سطح كشوري، دانشگاهي و آكادميك به عنوان كتاب برتر انتخاب و جايزه كسب كرد.
وي با اشاره به انتشار كتابهايي در زمينه اماميه در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي تصريح كرد: متاسفانه اماميه تاريخ كلامي ندارد ما در پژوهشكده فلسفه و كلام، يك كلان پروژه در زمينه آراي كلامي متكلمان اماميه را دنبال ميكنيم.
وي افزود: در فاز اول اين پروژه 60 جلد كتاب و در فاز نهايي 150 جلد منتشر ميشود و اكنون اولين جلد آن با نام آرا كلامي هشام ابن حكم چاپ شده است.
عليپور گفت: اميد است با نوشتن اين كتابها، يك تاريخ كلامي مدوني از اماميه را ارايه دهيم و در اين زمينه اساتيد خوبي جذب شدهاند.
وي ادامه داد: حدود 30 پروژه الان فعال شده و بيش از پنج الي شش پروژه نيز آماده خروجي است، تنها بحث شوراي پژوهش باقي مانده و اميد است دراين زمينه قدمهاي بسيار خوبي برداشته شود.
عليپور خاطرنشان كرد: تعارض عقل و وحي يكي از تعارضات و شبهاتي است كه در موضوع علم كلام مطرح است، ما كلان پروژهاي به نام عقل و دين راهاندازي كرديم كه اميد است در زمينه معرفت شناسي ديني تحولي ايجاد شود.
وي در پاسخ به اين سوال كه آيا در زمينه علم كلام انديشمنداني تربيت شدهاند، گفت: در اين زمينه قدمهاي خوبي برداشته شده، ولي با وضعيت مطلوب فاصله داريم بايد تلاش نماييم در مراكز علمي را روي جوانان علاقمندان باز كنيم و در دانشگاهها كرسيها و نشستهايي ايجاد نماييم و اينگونه نباشد فقط فلسفه غرب در جامعه ما علوم عقلي شناخته شود، امروز اين يك نقيصه و مصيبت است.
وي افزود: بايد كلام سنتي را در محيط دانشگاهي ببريم واجازه دهيم عدهاي وارد شده و كار كنند و مباحثي را ارايه دهند و متفكريني در اين زمينه تربيت شوند.
علم كلام بزنگاه است و اگر رخنهاي در آن صورت گيرد از پا در خواهيم آمد، اگر دل در گرو تقويت شريعت و دين مبين اسلام داريم بايد به اين رشتهها اهميت دهيم، حوزه علميه در اين زمينه بايد طرحي نو دراندازد و به تقويت اين رشتهها همانگونه كه شان آن اقتضاء ميكند قيام كند.
عليپور يادآورشد: بعد از بازديدي كه از نمايشگاه بينالمللي كتاب شارجه انجام دادم، مقالهاي نوشتم يك بند آن در مورد وظايف حوزه علميه است و دوست داشتم متفكران حوزه علميه خصوصا مسوولان و مديرانش به اين مقاله مراجعه كنند.
وي تصريح كرد: بنده به عنوان يك محقق علوم اسلامي از حوزههاي علميه به دليل اينكه به منويات مقام معظم رهبري در زمينه منشور علم كلام كمتر توجه كردهاند، گلايه دارم. منشوري كه رهبر انقلاب يك دهه پيش در حوزه علميه بيان كردند بايد با جديت دنبال شود و بنده نيز هر كجا دبير علمي بودم به سهم خود، قسمتهاي مهم اين منشور را قرائت كردم تا شايد براي آن برنامهريزي وقدمهايي برداشته شود.
وي يادآوشد: در سالهاي اخير با محوريت آيتالله سبحاني، رشتههاي تخصصي مانند سطح چهار ايجاد شدهاست، ولي بايد قدمهاي بيشتر برداشته شود و كتابهاي كلامي شيعه ترجمه شود و نهضت ترجمه را به زبانهاي مختلف با موضوع علم كلام فعال كنيم .
عليپور اظهار داشت: در حوزه علميه براي امور بينالملل متولي مشخصي به صورت فعال وجود ندارد و يا اگر هم باشد ضعيف است. ما در كشورهاي اروپايي و عربي بايد ماهواره فعال ديني داشته باشيم. چرا ما براي دفاع از مباني كلامي شيعه ماهواره نداشته باشيم و يا سايت و وبلاگهاي قوي نداشته باشيم، بسياري از سرمايههاي خود را هدر ميدهيم بايد سرمايههاي مادي و معنوي را به مسيرهاي خوب هدايت كنيم، بنده پيشنهادات زيادي در اين زمينه دارم و آمادگي داريم كه در يك جلسهاي ارايه دهم.
وي تصريح كرد: انتقاد عمده در كشور ما اين است كه يك فيلسوف نميتواند دفاع كلامي خوبي داشته باشد چنين شخصي يا فيلسوف نيست يا متكلم، بنده فكر ميكنم اين حرف درستي نباشد، چرا كه فيلسوفان ما فيلسوفان ديني هستند و دغدغه دين دارند وقتي ميخواهند از دين دفاع كنند يك دفاع فلسفي ميكنند. با اين حال فيلسوف نميتواند جايگزين متكلم باشد.
فيلسوف نميتواند جايگزين متكلم شود
وي ادامه داد: در همه جاي دنيا اينگونه است كه فيلسوف نميتواند خالي از ذهن باشد .بسياري از فيلسوفان ما در فلسفه اسلامي دغدغه ديني داشتند و من نميتوانم اين را انكار كنم، ولي فيلسوف نميتواند جايگزين متكلم شود.
عليپور يادآورشد: به خاطر اينكه ممحض در اين مسائل نيست دغدغه، روش، قلمرو فيلسوف و متكلم متفاوت است. انسان شناسي ديني ما بسيار ضعيف كار شده و حتي منويات دين و قرآن را خوب نتوانستهايم تبيين كنيم وگرنه مريدان زيادي در دنياي امروز پيدا ميكرديم، به خاطر اينكه بسياري از فيسلوفان ما خواستند كار متكلمان را انجام دهند و چون نگاه درون ديني عميقي نتوانستند پيدا كنند مسائلي كه مشترك بوده بين الهيات بالمعني الاخص و دين مانند معاد، جاودانگي و خداشناسي تا حدودي نمود پيدا كرد، ولي هرگز كافي نبوده و براي همين ميگوييم كه اين دو حوزه بايد جدا شود و به كيفيت بسيار عميق پرداخته شود.
وي ادامه داد: ما در سطح بينالملل نتوانستهايم ارتباط خوبي با خارج از كشور پيدا كنيم و ضعيف عمل كرديم، قدمهايي در اين زمينه برداشته شدهاست ولي به نظر ميرسد كه كار جدي صورت نگرفته است ما حوزههاي مشترك زيادي با خارج از كشور داريم كه بايد روي مشتركات متمركز شويم.
عليپور با اشاره به اينكه در مباحث بينالادياني بسياري از حوزهها مشترك هستند، گفت: اگر ما قدمي برداريم فيلسوفان و متكلمان ساير اديان نيز به صورت جدي استقبال خواهند كرد، ما يك همايش بين المللي در مورد آموزههاي ديني و رابطه نفس و بدن داريم، در حوزه اسلام و مسيحيت تعريف شده و اسفندماه سال جاري برگزار ميشود و از طريق محيطهاي مجازي متفكران جهان از آن مطلع شده و تاكنون استقبال خوبي از آن به عمل آوردهاند.
وي يادآورشد: انجمن فيلسوفان مسيحي اطلاعيه اين كنفرانس را در سايت خود قرار داده و آن را تبليغ كرد و به همه فيلسوفاني كه عضو اين انجمن هستند ارسال كرده است.
عليپور افزود: زمينههاي خوبي براي همكاري با خارج از كشور وجود دارد، با كمك اداره همكاري هاي علمي و بينالملل تاكنون قدمهاي خوبي برداشته شده ولي بايد تلاش بيشتري انجام شود.
وي ادامه داد: به صرف دعوت چند استاد، كفايت نميكند بايد با همكاري اداره بينالملل موضوعاتي مطرح و به صورت مشترك تعريف و روي آن كار كنيم.
عليپور خاطرنشان كرد: اداره همكاري هاي علمي و بينالملل بسياري از مراكز و همايشها را شناسايي و پژوهشكدههاي پژوهشگاه را به آنها وصل نمايدو فشار وارد كند كه محققان ما براي آنها مقاله بنويسند،تفاهم نامههايي بايد امضاء شود، در خارج براي اين ارتباطات علاقمند هستند و استقبال خواهند كرد.
وي با ذكر نقل قولي از رييس يكي از مراكز دانشگاه هاي كشور گفت: ايشان گفته بود كرسيهاي شيعه شناسي را در اين دانشگاه طراحي و به صورت آزاد برگزار كرديم و در سطح دنيا اطلاعيه داديم كه كساني كه علاقمند به شيعه شناسي باشند شركت كنند و آنها را به مراكز تحقيقاتي قم و مشهد ببريم.
عليپور يادآورشد: به گفته اين مقام مسوول، با وجود اينكه ميهمانان بايد هزينههايي را پرداخت مي كردند ولي در كمتر از يك ماه، 40 نفر ثبت نام كردهاند كه 17 نفر آنها استاد دانشگاه و رييس دانشكده هاي مطرح بودند و علاقمند به مطالعه و يادگيري شيعه شناسي بودند.
وي يادآورشد: پژوهشگاه و پژوهشكده ما در اين زمينه ميتواند موفق عمل كنند ما ميتوانيم دورههاي كارورزي داشته باشيم و اساتيد آن را داريم و ميتوانيم پيش قراول حوزه علميه در اين زمينه باشيم.
عليپور تصريح كرد: اداره همكاريهاي علمي و بينالملل ميتواند طرحهايي را در اين زمينه اجراء كند تا محققان و پژوهشگران پژوهشگاه نيز در اين زمينه فعال باشند.
وي ادامه داد: تاكنون چندين كرسي شيعه شناسي در كشور برگزار شده و بيشتر شيعه شناسي با نگاه فقهي بوده است، اينكه فقه شيعه را معرفي كنيم خوب است ولي بايد گسترش پيدا كند و كرسيهاي نظريه پردازي اعتقادي، فلسفي و فسلفه اسلامي نيز بايد در مراكز علمي پژوهشي ما دنبال شود آنچه رهبر معظم انقلاب روي آن تاكيد ميكنند.
رييس گروه پژوهشي فلسفه خاطرنشان كرد: اين موضوع براي ما دردناك است كه برخي اساتيد ما كه مدعو دانشگاههاي خارجي بودند و فلسفه اسلامي را تدريس كند بيان ميكنند كه هيچگونه اثري از فلسفه اسلامي در برخي كشورها موجود نبود.
عليپور خاطرنشان كرد: با وجودي كه اين كشورها، كشورهاي اسلامي هستند هيچ تصوري از فسلفه اسلامي نداشتند و عمدتا فلسفه را به عنوان فلسفه تحليلي غربي ميشناختند، ما ميتوانيم در اين كشورها كار كنيم.
وي با اشاره به چگونگي افزايش رشد برد كلامي شيعه در سطح بين الملل اظهار داشت: ما در علم كلام روشهاي قابل دفاعي مانند برهان، عقل و استفاده از نقل را داريم و بايد به صورت عملي برد كلامي خود را در عرصه بين الملل افزايش دهيم.
عليپور تصريح كرد: اگر دين را از نظر نظري تبيين كنيم برد آن كمتر است تا اينكه آن را از بعد عملي و وجودي تبيين نماييم، ما بايد از روشهاي تجربي، هرمنوتيكي، تفسيري ، جامعه شناسي و روانشناسي دين استفاده كنيم.
وي تصريح كرد: ما از روشهايي كه كمتر استفاده ميشود بهره ببريم تا كار ما در سطح بينالملل برد بيشتري پيدا كند.